مفهوم "التوجّه"، التواجد، مصدره الكلمة اللاتينية "orientis"، والتي تعني "الشروق"، والتي اشتق منها مفهوم "orient"، أي الشرق، الذي كانت الخرائط القديمة تشير إليه. عملية ملاءمة الخريطة للصورة الصحيحة من العالم، أي توجيه الخريطة بحيث تتجه نحو الشرق هو ما كان يسمى "التوجّه". لكن بعد اكتشاف البوصلة احتل الشمال المغناطيسي مكان اتجاه الشرق لدى رسّامي الخرائط ذات النزعة الأوروبية. اللاتوجّه هو حالة من انعدام الإدراك المكاني، حيث نفقد الاتجاه الجغرافي، المادي، أو العاطفي، أو المجازي. في كل لحظة معطاة نؤشر المكان الذي نتواجد فيه كجزء من الهويّة الفردانية والجمعية في العالم، مكان يبدو كأنه عالميًا ومموه، بدون تعريفات أو حدود، لكن من الناحية الفعلية فهو يغرق بقضايا الانتماء واللجوء، الأمن والقلق. تعقيدات هويّة المكان وحيّز الحياة والحركة لكل واحد وواحدة منا تُشحذ في الحياة في الشرق الأوسط وفي إسرائيل، دولة حدودها غير مُعرّفة منذ تأسيسها، وربما يشتد الأمر إلحاحًا في القدس، المكان الذي فيه نضال الهويّة هو مصدر الصراع الحالي والتاريخي الذي لا يتوقف، مكان هو موضوع للفانتازيا والأحلام، القداسة والروحانيات، وفي الوقت نفسه مكان للصراعات الدامية والسيطرة والسلطة.

ينظم هذا المعرض في استاد تيدي، وهو مكان قائم بحد ذاته، منعزل عن نسيج الحياة الحضرية في الشارع، والحي، والمجتمع. أعمال الفنّانين الستة المشاركون في المعرض تتناول تعريفات المكان والعلاقة بينه وبين العلامات المرئية التي تحيط بنا: تأثيرات مفهوم "المكان" – الواقعي والمتخيّل – والتجارب النفسية والثقافية التي تُنسج فيه وعنه؛ في طبقاته التاريخية، التي تبنى من الخرائب؛ الأساطير المتشظية في بقايا الهويّات والتصويرات المتراكمة على مر الزمن. تطرح هذه الأعمال الفنّيّة نقاط التقاء بين الاستيهامي والحقيقي، بين الذاكرة والاستعادة، بين اليومي والمقدّس. وهي تؤشر المكان وفي الوقت نفسه تقوض كل إمكانية للإدراك التواجدي فيه.

القيّمة: إيرنا چوردون
الفنّانون: ياعيل بورشطاين، ران سلاڤين، دانيئيل پلاي، نيرا فرج، إستير شنايدر، پاز شير

המונח “אוריינטציה”, התמצאות, מקורו במילה הלטינית “orients” שמשמעותה היא "לזרוח", וממנה "orient", "מזרח", אליו כוונו המפות העתיקות. פעולת ההתאמה של מפה לתמונה הנכונה של העולם, כלומר סיבובהּ לכיוון מזרח, היה קרוי אוריינטציה. עם המצאת המצפן תפס הצפון המגנטי את הכיוון המרכזי של משרטטי המפות היורוצנרליסטים. דיסאוריינטציה היא מצב של חוסר התמצאות מרחבית, שבו אנו מאבדים את הכיוון הגיאוגרפי, הגשמי, או הרגשי, המטפורי. בכל רגע נתון אנו מסמנים לעצמנו את המקום שאנו נמצאים בו כחלק מהזיהוי האינדיבידואלי והקולקטיבי בעולם, מקום שהוא לכאורה גלובלי ומטושטש, ללא הגדרות או גבולות, אך למעשה מוצף בסוגיות של שייכות ופליטות, של ביטחון וחרדה. מורכבות הזיהוי של המקום ושל מרחב המחייה והתנועה של כל אחד ואחת מאיתנו מתחדדת בחיים במזרח התיכון ובישראל, מדינה שגבולותיה אינם מוגדרים מאז הקמתה, ואולי מעל לכול בירושלים – מקום שהמאבק על זיהויו הוא מקור לסכסוך עכשווי והיסטורי שאינו מרפה, מקום שהוא מושא לפנטזיות וחלומות, קדושה ורוחניות, ובאותה נשימה למאבקים מדממים על שליטה וכוח.

התערוכה מוצגת בגלריה שבאיצטדיון טדי, מתחם שמטיבו עומד בפני עצמו בכל הקשור למיקומו במרחב, מנותק ממארג החיים העירוני של הרחוב, השכונה, הקהילה. עבודותיהם של ששת האמנים המשתתפים עוסקות בהגדרות של מקום וביחס שבינו ובין הסימנים החזותיים הממפים אותו: בהשפעת המושג "מקום" – המציאותי והדמיוני – על החוויות הנפשיות והתרבותיות המתרקמות בו ולגביו; בשכבות ההיסטוריות שלו, הנבנות מתוך החורבות; במיתוסים השבורים ובשאריות הזהויות והדימויים שהצטברו בו לאורך הזמן. העבודות פורשות נקודות מפגש בין הפנטסטי לממשי, בין הזיכרון לשחזור, בין היום-יומי למקודש. הן מסמנות מקום ובו בזמן מערערות על האפשרות להתמצא בתוכו.


אוצרת: אירנה גורדון
אמנים: יעל בורשטיין, רן סלוין, דניאל פלאי, נירה פרג, אסתר שניידר, פז שר